Πότε πρέπει να επισκεφθώ Αιματολόγο;
Ο αιματολόγος ασχολείται με τη διάγνωση, παρακολούθηση και θεραπεία νοσημάτων που εκδηλώνονται είτε με παθολογικά ευρήματα από τη γενική εξέταση αίματος είτε με συμπτώματα όπως η διόγκωση λεμφαδένων, η σπληνομεγαλία, η αιμορραγική διάθεση ή η θρόμβωση.
Οι αιματολογικές παθήσεις, ακόμα και οι νεοπλασίες, μπορούν να αντιμετωπιστούν αποτελεσματικά, αν διαγνωστούν εγκαίρως.
Ο Αιματολόγος μπορεί να σας συμβουλεύσει στις παρακάτω περιπτώσεις:
1. Όταν σε εργαστηριακό έλεγχο διαπιστωθεί:
- Αναιμία, δηλαδή χαμηλός αιματοκρίτης (ενδεικτικά όταν ο αιματοκρίτης είναι < 40% για τους άνδρες και <38% για τις γυναίκες). Τα αίτια της αναιμίας είναι ποικίλα, από έλλειψη σιδήρου και βιταμινών, ως κληρονομικά αίτια, καταστροφή ερυθρών αιμοσφαιρίων ή πάθηση του μυελού των οστών, όπου παράγονται.
- Ερυθροκυττάρωση, δηλαδή υψηλός αιματοκρίτης (>46% στις γυναίκες και >49% στους άνδρες). Η ερυθροκυττάρωση μπορεί να είναι ιδιοπαθής ή να οφείλεται σε παθήσεις άλλων οργάνων και χρήζει ειδικής διερεύνησης και αντιμετώπισης. Αυξάνει τον κίνδυνο για εγκεφαλικά επεισόδια, έμφραγμα μυοκαρδίου και θρόμβωση και πρέπει να αντιμετωπίζεται εγκαίρως.
- Λευκοπενία ή λευκοκυττάρωση, δηλαδή χαμηλός ή υψηλός αριθμός λευκών αιμοσφαιρίων αντίστοιχα ή οποιαδήποτε διαταραχή στον λευκοκυτταρικό τύπο. Η διαταραχή του αριθμού των λευκών πρέπει να αξιολογείται άμεσα από αιματολόγο, γιατί μπορεί να υποκρύπτει νόσο του μυελού των οστών.
- Θρομβοπενία ή θρομβοκυττάρωση δηλαδή χαμηλός ή αυξημένος αριθμός αιμοπεταλίων. Τα αιμοπετάλια είναι μικρά κύτταρα υπεύθυνα για την πήξη του αίματος. Πτώση του αριθμού τους προδιαθέτει σε αιμορραγία, ενώ αυξημένος αριθμός αιμοπεταλίων αυξάνει τον κίνδυνο θρομβώσεων (π.χ. εγκεφαλικού επεισοδίου, εμφράγματος μυοκαρδίου κ.λ.π.).
- Παθολογικοί χρόνοι πήξης του αίματος, όπως ο χρόνος προθρομβίνης (ΡΤ και ΙΝR), ο χρόνος μερικής θρομβοπλαστίνης (aPTT), το ινωδογόνο και τα d-διμερή, σε ασθενείς που δεν λαμβάνουν αντιπηκτική αγωγή. Ο αιματολόγος θα προβεί σε ειδικές εξετάσεις πηκτικότητας για τη διευρεύνηση και θεραπευτική αντιμετώπιση της διαταραχής.
2. Σε ασθενείς που παρατηρούν ψηλαφητούς λεμφαδένες στον τράχηλο, στις μασχάλες ή στη βουβωνική περιοχή ή εμφανίζουν αύξηση του μεγέθους του σπλήνα, μόνη ή και σε συνδυασμό με ηπατομεγαλία. Στις περιπτώσεις αυτές, το αίτιο μπορεί να είναι μια απλή ιογενής λοίμωξη, αλλά μπορεί να οφείλεται και σε παθήσεις του αίματος.
3. Γυναίκες που αντιμετώπισαν επαναλαμβανόμενες αποβολές, ανεξήγητη υπογονιμότητα ή υποβάλλονται σε εξωσωματική γονιμοποίηση, πρέπει να υποβάλλονται σε ειδικό εργαστηριακό έλεγχο για τη διάγνωση θρομβοφιλίας. Σε περίπτωση θρομβοφιλικής διάθεσης, χορηγείται η κατάλληλη θεραπευτική αγωγή προ σύλληψης αλλά και κατά τη διάρκεια της κύησης και της λοχείας, με σκοπό την επιτυχή έκβαση της κύησης.
4. Σε ασθενείς με θρόμβωση κάτω άκρων ή πνευμονική εμβολή, χωρίς προδιαθεσικούς παράγοντες ή ασθενείς με υποτροπιάζουσες θρομβώσεις. Ο αιματολόγος θα διερευνήσει με ειδικές εξετάσεις τα αίτια της θρόμβωσης και θα σχεδιάσει την κατάλληλη φαρμακευτική και διαιτητική αγωγή.
5. Σε γυναίκες που πρόκειται να λάβουν αντισυλληπτικά δισκία πρέπει να υποβάλλονται σε ειδικές εργαστηριακές εξετάσεις, προκειμένου να ελαχιστοποιηθεί ο κίνδυνος θρομβώσεων από τα ορμονικά σκευάσματα.
Με ποιο τρόπο γίνεται η διάγνωση Αιματολογικών νοσημάτων;
Το ιστορικό και η κλινική εξέταση του ασθενούς αποτελούν τη βάση της αιματολογικής διερεύνησης.
Στην πλειοψηφία των ασθενών λαμβάνεται δείγμα τριχοειδικού αίματος, με απλό τρύπημα ενός δακτύλου του χεριού με μικρή βελόνα, ώστε να δημιουργηθεί μια μικρή σταγόνα αίματος. Στη συνέχεια γίνεται επίστρωση της σταγόνας σε πλακίδιο, και μετά από επεξεργασία με ειδικές χρωστικές, γίνεται αξιολόγηση του τύπου και της μορφολογίας των διάφορων κυττάρων του αίματος στο μικροσκόπιο. Με την εξέταση αυτή γίνεται διάγνωση των περισσότερων αιματολογικών παθήσεων.
Σε περίπτωση που απαιτείται περαιτέρω διερεύνηση, γίνεται παρακέντηση μυελού οστών, του οργάνου δηλαδή που παράγει τα κύτταρα του αίματος, για μυελόγραμμα. Πρόκειται για απλή εξέταση που γίνεται με τοπική αναισθησία με λήψη υλικού είτε από το στέρνο, είτε από το οστό της λεκάνης.
Στη διάγνωση των αιματολογικών παθήσεων βοηθούν ειδικές εξετάσεις που γίνονται στο μικροβιολογικό εργαστήριο και απεικονιστικός έλεγχος (ακτινογραφίες, υπερηχογραφήματα, αξονικές).
Άλλες εξετάσεις που μπορεί να χρειασθούν και γίνονται σε εξειδικευμένα κέντρα είναι:
- Κυτταρομετρία ροής
- Καρυότυπος περιφερικού αίματος ή μυελού των οστών: Πρόκειται για εξέταση των χρωμοσωμάτων για τυχόν ανωμαλίες.
- Ανίχνευση γονιδιακών μεταλλάξεων με μοριακές μεθόδους